Sociale angst – en hoe kom ik er van af?

Sociale angst kent vele verschijningsvormen. De een wordt overmand door angst wanneer ze een presentatie moet geven, de ander verstard wanneer hij een leuke vrouw ontmoet. Een ander presteert bovengemiddeld op een tentamen, maar bij een mondeling komt hij niet verder dan een onvoldoende. Een black-out stond hem in de weg. kernwoorden die we vaak gebruiken hierbij zijn verlegenheid, schuchter, in z’n schulp gekropen of introvert. Sociale angst weerhoudt ons in een sociale omgeving datgene te doen wat we graag zouden willen doen: onszelf zijn en naar ons vermogen presteren.Vaak gaat er achter sociale angst een diepgeworteld gevoel van niet goed genoeg zijn schuil. Een schaamte over zichzelf: ik mag niet zijn wie ik ben. Of: ze zullen me wel ‘anders’ vinden. En nog talloze andere variaties. De gemene deler is dat er uitgegaan wordt dat je niet goed genoeg bent. Mensen met sociale angst hebben de idee dat iedereen naar ze kijkt wanneer ze langs een vol terras lopen. Alsof ze al die ogen in hun rug voelen prikken. Doorgaans weten ze dat dit idee niet klopt, want wanneer ze zelf op dat terras zitten, kijken ze lang niet naar iedereen die langsloopt.

Ik voelde me altijd erg ongemakkelijk in sociale situaties. Ik had het gevoel dat iedereen naar me keek, iets vreemds aan me zag en dat ze zouden zien dat ik onhandig was. Ik wist me er wel mee te redden. Ik leefde op zeg maar 50% van mijn kunnen. In de liefde was ik ook nooit succesvol. Ik durfde niet op een vrouw af te stappen en ik werd, die paar keer (meestal dronken) dat ik het wel deed, afgewezen, waardoor ik alleen maar bevestigd werd in: zie je wel, ze moeten me niet. Na een flink aantal jaren was ik dit beu. Ik ben toen in therapie gegaan en heb mijn schaamte leren overwinnen, maar ook geleerd dat ik oké ben zoals ik ben. Ik leef nu doorgaans op 90% en soms zelfs op 100% van mijn kunnen. – FrederikZodra de schijnwerpers op me gericht staan klap ik dicht. Een op een sta ik wel mijn mannetje. De therapie helpt me op mijn tempo en met mijn thema’s te werken aan dit probleem. – Angelique

Projectie

Een psychologisch mechanisme dat hierin een belangrijke rol speelt heet projectie. Wanneer wij hetgeen we van onszelf stiekem wel weten, maar liever niet erkennen op andere plakken, dan projecteren we. Bijvoorbeeld: ik mag mezelf niet op de eerste plaats zetten, vervormd zich dat ik mensen die dat wel doen als arrogant beschouw. Bij sociale angst zie je vaak het verschijnsel dat hetgeen jezelf onzeker over bent geprojecteerd wordt op anderen. Bijvoorbeeld: ik vind dat ik een lelijke neus heb wordt: “Zo hee, moet je die daar zien, wat een onwijze neus!”. Waarbij je in wezen je eigen angst op een ander plakt en stiekem hoopt dat niemand dat bij jou doet. De praktijk is vaak dat anderen nauwelijks jouw onvolkomenheden ziet, maar dat jij voor die ander invult dat die slechts jouw imperfecties ziet!

Narcisme

Er zit in zekere zin een narcistische tendens in sociale angst. Narcisme verwijst naar eigenliefde. Dit kun je zowel in de voortuin zetten en je zelf al borstkloppend en blakend van (schijnbaar) zelfvertrouwen aan de ander presenteren, of je zet je narcisme in de achtertuin. In dat geval ben je voortdurend op zoek naar de waardering van anderen. Ideaal zou zijn wanneer je je narcistische trekken bij jezelf erkent en herkent, zodat ze nooit ofwel te opdringerig, ofwel weggestopt worden. Mensen die lijden aan sociale angst zijn op zoek naar bevestiging van anderen (narcisme in de achtertuin). Dit maakt hen vaak perfectionistisch.

Sociale angst en Perfectionisme

De perfecte afleiding voor het gevoel niet goed genoeg te zijn is perfectionisme. Perfectionisme is op te vatten als een uiterst geraffineerd verdedigingsmechanisme. Een aanpassing aan een verlammende of bedreigende situatie. Wat je ook doet, het is nooit goed genoeg. Je kunt jezelf hiermee eindeloos lang weghouden van je werkelijke angst. Je hebt altijd een excuus. De prijs is echter dat je steeds minder energie overhoudt. Sommigen gaan zich depressief voelen, anderen krijgen vage lichamelijke klachten, of klagen alleen nog maar. Echter, niemand is perfect. Er is een taoïstische wijsheid die zegt dat alles in de natuur voortdurend in beweging is. Daarmee kan het perfecte niet bestaan (en toch is de natuur perfect), want het ene moment perfect, het andere moment alweer aangepast.Perfectionisme speelt ook een belangrijke rol bij faalangst. De paradox bij beiden is dat de energie terug te winnen valt door te mislukken. Goed genoeg is goed genoeg. Dat is echter gemakkelijker gezegd, dan gedaan.