Faalangst

Faalangst is de geduchte tegenstander van succes, een van de belangrijkste normen van deze tijd. Het ervaren van falen zijn doorgaans intens. Het gevoel een loser te zijn is fnuikend voor je zelfvertrouwen. Succesrijk zijn is de slogan van deze tijd. Door succes uit te stralen, krijg je ‘dingen gedaan’, maar succes beperkt ons ook. Wie alleen het fortuin najaagt, zal minder geneigd zijn risico’s te nemen of iets nieuws te proberen. Daarnaast kent succes geen bovengrens: elk succes moet vervangen worden door een nieuw en beter succes.

Succes en falen

Enige vorm van competitie is niet verkeerd; het houdt je scherp. Echter, een blind najagen van slechts de beste moeten zijn, verwaarloosd minder in het oog springende doch belangrijke qualiteiten. Hierdoor kan een heel team uiteindelijk te gronde gaan. Dit geldt net zo voor het individu. Iemand die erg goed is in presenteren zal aanvankelijk haar kwaliteiten hieromtrent verbeteren, tot het moment dat de top wel bereikt is. De waardering van al die goede presentaties heeft ondertussen de focus op succes gelegd en niet meer op het feit dat sommige dingen nu eenmaal weleens mis gaan. Of dat nieuwe dingen doorgaans de nodige moeite en mislukkingen kosten alvorens ze iets opleveren. Wanneer deze persoon iets nieuws wil ontwikkelen zal ze geconfronteerd worden met de andere kant van succes: falen.

Elk creatief proces gaat gepaard met falen. Reflectie is daarnaast onontbeerlijk. Reflecteren en bijsturen leidt tot een resultaat dat een geschiedenis van falen kent. Toch was dat zeer zinvol!

Ervaringen

Telkens wanneer ik een belangrijke tentamen moest maken, leerde ik me helemaal suf. Tot diep in de nacht zat ik in de boeken gedoken. Ik voelde voortdurend een onrust, dat ik ondanks alle moeite toch een onvoldoende zou halen. Tijdens het tentamen zelf werd ik zo gestresst dat ik een aantal keer een black-out heb gekregen. Ook vaak onvoldoendes, terwijl ik de stof beheerste. Ik werd hier moedeloos van en ging nog harder m’n best doen. Tot ik ten einde raad was, toen heb ik hulp gezocht. – Maaike

Falen

Zonder falen leer je weinig. Toch gaat het bij faalangst vaak om het risico te mislukken zo klein mogelijk te maken. Voor het behalen van je rijbewijs worden er extra lessen genomen en eventueel kalmerende middelen bij de huisarts gevraagd. Bij een belangrijke toets studeert men tot diep in de nacht en andere zaken, zoals sociale verplichtingen of ontspanningsmogelijkheden tot een minimum beperkt. Voor een keer is dit niet zo’n probleem. Wanneer dit echter een patroon is, raakt men gaandeweg steeds meer bevreesd door de angst te mislukken. Dit uit zich ook lichamelijk: we krijgen een black-out op het moment suprême, we gaan zweten, onze hartslag jaagt omhoog, evenals onze ademhaling. Onze bovenstaande presentatie-ster zou zo maar kunnen gaan stotteren. Het lichaam gaat denken dat er een stresssituatie gaande is en neemt maatregelen. Een tunnelvisie dringt zich op. De vrees beperkt je vermogens en een voorheen neutrale situatie wordt een vreselijk gevaarlijk terrein. Al je voorbereiding ten spijt. Na afloop overheerst het gevoel van falen, waarbij je met een beetje pech nog boos op je zelf wordt ook!

Behandeling van faalangst

Nu is er gelukkig wel iets aan faalangst te doen. De paradox daarbij zit hem in het leren verkennen en omgaan met mislukken en te ervaren wat dat zoal bij je teweegbrengt. In een veilige, therapeutische omgeving experimenteer je, op soms humoristische wijze, met je faalangst en trek je lering uit mislukking. Die lering bestaat er onder meer uit te ervaren wat er lichamelijk met je gebeurt wanneer je ergens in faalt. Hoe jij je verhoudt tot falen. Van wie je geleerd hebt dat falen fout zou zijn. Hoe dit ongedaan te maken. Hoe een groter of ander perspectief in te nemen, zodat je mislukkingen een ander perspectief krijgen. Het kunnen erkennen van je eigen feilbaarheid leidt tot een vrijheid van de angst voor falen.